Ανακοίνωση της Βυζαντινολογικής Εταιρείας Κύπρου για το θάνατο του Slobodan Ćurčić

Με θλίψη ανακοινώνουμε το θάνατο του κορυφαίου βυζαντινολόγου, Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Princeton των Ηνωμένων Πολιτειών Slobodan Ćurčić.

Ο Slobodan Ćurčić γεννήθηκε στο Σεράγεβο το 1940 και σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις στην Urbana-Champaign των ΗΠΑ.  Συνέχισε τις σπουδές του στην Ιστορία της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής στο Institute for Fine Arts στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή υπό την εποπτεία του καθηγητή Richard Krautheimer με θέμα την ιστορία και την αρχιτεκτονική του καθολικού της μονής της Gračanica στο Κόσοβο.

Το 1971 εκλέχθηκε καθηγητής της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στην Urbana-Champaign, ενώ από το 1982 δίδαξε Ιστορία της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας του Princeton όπου και ολοκλήρωσε το διδακτικό του έργο το 2010. Παράλληλα είχε δραστήρια συμβολή στο Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου, διατελώντας διευθυντής του Προγράμματος από το 2006 έως το 2008.

Ο Slobodan Ćurčić υπήρξε μέλος της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών (από το 1997), Senior Fellow στο Dumbarton Oaks (από το 1983 έως το 1989), επίτιμο μέλος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (από το 2004) και μέλος της διεθνούς επιτροπής εμπειρογνωμόνων της UNESCO για τη διάσωση και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς του Κοσόβου (από το 2005).

Το διεθνώς καταξιωμένο ερευνητικό έργο και οι πολυάριθμες δημοσιεύσεις του επικεντρώθηκαν στη μελέτη της βυζαντινής αρχιτεκτονικής στα Βαλκάνια, τη Μεσαιωνική Σερβία και την ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο από την Παλαιοχριστιανική έως την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο. Η έκδοση το 2010 του μνημειώδους έργου του Architecture in the Balkans from Diocletian to Süleyman the Magnificent αποτελεί πολύτιμη προσφορά προς τις βυζαντινές σπουδές και τη μελέτη της ανάπτυξης και επίδρασης της αρχιτεκτονικής παράδοσης του Βυζαντίου στη Βαλκανική από την εξάπλωση του Χριστιανισμού μέχρι και τους πρώτους αιώνες της Οθωμανικής περιόδου. Με την Ευαγγελία Χατζητρύφωνος επιμελήθηκαν τις σημαντικές εκθέσεις και τους σχετικούς καταλόγους, Κοσμική μεσαιωνική αρχιτεκτονική στα Βαλκάνια 1300- 1500 και η διατήρησή της (1997), και, Η αρχιτεκτονική ως εικόνα. Πρόσληψη και αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη (2009), που συνέβαλαν  στην ανάπτυξη νέων προβληματισμών και προσεγγίσεων.

Το ενδιαφέρον του Slobodan Ćurčić για τη Βυζαντινή Κύπρο ήταν έντονο και ουσιώδες. Με ιδιαίτερη αγάπη και εμβρίθεια συνέβαλε στη μελέτη της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής παράδοσης της νήσου στο ευρύτερο πλαίσιο της βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Συμμετείχε στις ανασκαφές του Princeton στην Πόλη της Χρυσοχούς (1984, 1985, 1989, 1990), ενώ το 1994 συνδιοργάνωσε στο Princeton, μαζί με την Judith Herrin και τον Δημήτρη Γόντικα, το συνέδριο «Βυζαντινή Κύπρος» στη μνήμη της Ντούλας Μουρίκη. Στη σχετική έκδοση δημοσίευσε μελέτη με τίτλο “Byzantine Architecture in Cyprus: An Introduction to the Problem of the Genesis of a Regional Style”. Το 1997 έδωσε την ετήσια ομιλία του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου με τίτλο ”Middle Byzantine Architecture on Cyprus: Provincial or Regional?”, που δημοσιεύθηκε το 2000. Η τελευταία του επίσκεψη στην Κύπρο ήταν το καλοκαίρι του 2012 για τις ανάγκες μελέτης για την αρχιτεκτονική του ναού της Παναγίας του Άρακα στα Λαγουδερά, η οποία θα δημοσιευθεί σύντομα, αποτελώντας ίσως το τελευταίο του δημοσίευμα.

Τη δημιουργική προσήλωσή του στην έρευνα του Βυζαντίου συμπλήρωνε πάντα η αγάπη του για τη διδασκαλία. Αφοσιωμένος δάσκαλος, προσηνής, αγαπητός και γενναιόδωρος με τους μαθητές του προσέφερε τα μέγιστα στην ανάπτυξη των βυζαντινών σπουδών. Το κενό που αφήνει η απώλεια του είναι δυσαναπλήρωτο με την πνευματική κληρονομιά του έργου του να αποτελεί οδηγό για τις νέες γενιές βυζαντινολόγων.

Ολοκληρώνοντας την ακαδημαϊκή του θητεία στο Princeton, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και την αγαπημένη του Θεσσαλονίκη μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του Ευαγγελία Χατζητρύφωνος, επίσης καταξιωμένη ερευνήτρια της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, η οποία έφυγε από τη ζωή στις 14 Σεπτεμβρίου 2016. Ο Slobodan Ćurčić αφήνει πίσω του δύο θυγατέρες, την Danica και την Milica, κατοίκους ΗΠΑ.

Εκ μέρους του Δ.Σ.
Νικόλας Μπακιρτζής